De wegkapitein in Vietnam cf Jaap

Een goede bekende, laten we hem Tom noemen, schreef onderstaande column.

Het stond in het Magazine van het Medisch Comité Nederland-Vietnam, december 2019. Misschien herken je Jaap? De Hagenaar bewerkte de tekst enigszins.

De wegkapitein

Ooit gehoord van een wegkapitein? Ik maakte kennis met dit fenomeen tijdens een donateursreis in Vietnam.

Ga met me mee naar de provincie Ben Tre in de Mekongdelta. We zijn daar met de groep reizigers en hebben kennis gemaakt met het microkredietproject van MCNV. Na een presentatie over het project zijn we op bezoek bij de vrouwen die eraan deelnemen. Vol trots ontvangen zij ons en tonen de koe die zij kochten, of het winkeltje dat zij openden, allemaal met een klein krediet. Iedereen is enthousiast over het project, de stemming zit er goed in. Vóór vertrek naar een volgend deel van de reis gaan we hier nog een fietstochtje maken. Alle reizigers zoeken een min of meer bij hun Nederlandse postuur passende Vietnamese fiets uit. Met een gids voorop en een bezemwagen achteraan gaan we op weg. Een vrolijke slinger Nederlandse fietsers op de smalle dorpsweggetjes in het Vietnamese deltalandschap, twee aan twee, gezellig kwebbelend met elkaar. De lokale bewoners schieten op hun brommers links en rechts voorbij, bij zijweggetjes crossen ze, zonder snelheid te verminderen, dwars door ons peloton.

Tien minuten onderweg, een kruising, we stoppen even. Daar stapt Jaap, tanig, zo te zien goed getraind, van zijn fiets en klimt op een klein heuveltje aan de kant van de weg. ‘Mensen mag ik even jullie aandacht’, roept hij. De gesprekken verstommen, de fietsers kruipen bij elkaar rond het heuveltje. ‘Speech, speech…!’ roept er een. ‘Mensen dit kan zo niet, hier komen ongelukken van’, zegt Jaap, ‘Jullie rijden maar zo’n beetje naast elkaar op dit smalle weggetje, zitten te kwebbelen, letten niet op, en ondertussen schieten de Vietnamezen aan alle kanten langs ons heen. In Nederland fiets ik vaak op de racefiets met een groepje maten. We hebben afspraken om te zorgen dat we veilig fietsen en die gaan we hier ook maken’. De donateurs, zo te zien allemaal bedaagde toerfietsers, kijken elkaar een beetje giechelig aan; wat gaat dit worden? ‘Wat we doen’, vervolgt Jaap, ‘is dat ik voorop ga rijden. Wielrenners noemen dat de wegkapitein. Jullie rijden achter mij en letten goed op. Ik roep ‘voor’ als we iemand gaan inhalen, een fiets of een brommer. Wie achteraan rijdt roept ‘achter’ als er een fietser of brommer achterop komt die ons gaat inhalen. Zo weten we allemaal wat er rondom gebeurt en krijgen we geen brokken’. ‘Gaan we doen Jaap!’ roept iemand en iedereen klimt weer op de fiets. ‘En dan nog dit ’roept Jaap’ als we voor ons iemand zien aankomen fietsen, wat roepen we dan? ‘Voor’ brult het hele koor gehoorzaam. Nee, tègen natuurlijk’ schreeuwt Jaap met een brede grijns en een beetje besmuikt zet de stoet zich in beweging, Jaap voorop. Snel klinkt al een paar keer zijn ‘tegen’, als er een brommer onze kant uitkomt en de hekkensluiter brult ‘achter’. Met deze groep toerfietsers valt het ‘peloton’ echter al snel in losse groepjes uiteen. Maar iedereen heeft goed opgelet. Elke fietser aan de kop en de staart van die minigroepjes ziet zichzelf als wegkapitein. Tussen de babbeltjes onderling, die gewoon doorgaan, klinkt voortdurend, als een wat abstract gedicht, het ‘voor’, ‘achter’ en ‘tegen’ door de Mekongdelta, tot grote hilariteit van deze ongeorganiseerde groep fietsers. Aan de kop rijdt Jaap, gezagloos als een kapitein aan wal, een meewarige grijns op zijn gezicht, in gedachten verlangend naar zijn gedisciplineerde fietsmaten thuis.

(De namen in deze column zijn i.v.m. de privacy verzonnen)

Tom is donateur van MCNV en sinds 1999 actief vrijwilliger, als redactielid van MCNV Magazine en reisleider van donateursreizen. Hij was al vaak in Vietnam, met en zonder donateurs. De Hagenaar bevond zich een paar jaar geleden onder zijn reisgenoten.